Deel drie van podcastserie ‘Zwammerdam in brand’: De man uit Oudshoorn
ZWAMMERDAM - Op 30 december 1672 is de Franse veldtocht voorbij. De meeste inwoners van Zwammerdam zijn gevlucht naar Gouda, de rest is vermoord. Van de gebouwen in het dorp staan alleen nog een paar zwartgeblakerde muren en het schoutenhuis overeind.
Inmiddels is ook de dooi weer ingezet en worden de Franse troepen weer tegengehouden door de Hollandse waterlinie. Over de plunderingen wordt in heel Holland gesproken. Er worden prenten gemaakt, die als propaganda worden ingezet. En ook het bezoek dat Willem III aan Zwammerdam brengt, wordt ingezet tegen de Fransen.
De propaganda werkt. Want door heel Europa krijgt Nederland bondgenoten. De Fransen worden van Nederlandse bodem verdreven en de bevolking kan zich richten op de wederopbouw.
Heropbouw
De schout van Zwammerdam laat weten dat hij de erven in het dorp in de verkoop doet, als deze niet binnen drie maanden worden toegeëigend door de rechtmatige eigenaren. En dus komen er mensen van buitenaf die Zwammerdam op gaan bouwen. De belangrijkste van hen is een man uit Oudshoorn. 'Hij heeft de houtzaagmolen gekocht', vertelt Cees Langeveld van de historische vereniging. 'In tien jaar tijd heeft hij het dorp weer opgebouwd.'
Als eerste wordt de school opgebouwd aan het kerkplein, tegenover de resten van de dorpskerk. 'Ze vonden dat de school het eerste moest worden opgebouwd, in verband met het lesgeven aan de kinderen. En dan waren ze zo slim dat de school ook ingericht kon worden voor de kerkdiensten, anders lagen die te lang stil.'
Inmiddels, jaren later, staat er op de dakkapel van het huis het jaartal 1674. 'Dat heeft de huidige bewoner erop gezet', zegt Langeveld. 'Die heeft in de nokgording, tijdens de renovatie van het dak, een balk gevonden met dat jaartal erop.'
'De Republiek was gered...'
Na de school worden ook de twee kerken in Zwammerdam weer opgebouwd. Als eerste is de Remonstrantse kerk in de Molenstraat klaar. ‘Tijdens de opbouw heeft een mevrouw al die steentjes afgebikt en opnieuw geplaatst. Daar heeft ze een gulden en drie penningen voor gekregen.’ De sporen van de brand zijn nog niet volledig verdwenen, want op de muren zitten nog steeds zwarte roetvlekken. ‘Je moet goed kijken, maar je ziet de sporen zeker’, aldus Langeveld.
Na jaren werken is Zwammerdam weer opgebouwd. De sporen van het rampjaar 1672 blijven zichtbaar in het dorp, maar de verhalen worden steeds verder de geschiedenis ingedrukt. Toch is er nu een bord geplaatst bij de Hervormde kerk. ‘De Rampjaarroute’ staat erop. Het is een fietsroute van 42 kilometer lang. Eronder staat een korte tekst over de Franse plunderingen, met als laatste zin: ‘De Republiek was gered…’.
Lees ook: Deel twee van podcastserie ‘Zwammerdam in brand’: De plunderingen van de Fransen
Lees ook: Eerste deel van podcastserie ‘Zwammerdam in brand’: Het land onder water