Dood en verderf in Zwammerdam: rampjaar 1672 ter plekke nagespeeld
ZWAMMERDAM - 'Heb je gezien wat ze in Zwammerdam hebben gedaan? Iedereen verkracht, vermoord, geplunderd, in de fik gestoken... Is dat dan fatsoenlijk?' Het zijn weliswaar woorden die uitgesproken worden tijdens een theaterstuk, maar ze zijn wel op waarheid berust. Zo ging het er immers echt aan toe gedurende het rampjaar 1672, dat afgelopen week ter plekke is nagespeeld.
Op vier verschillende locaties neemt een groep amateurtoneelspelers de toeschouwers mee naar het Zwammerdam van 350 jaar geleden. Dan begint de bloedige Hollandse Oorlog, waarin Franse troepen door ons land trekken en een spoor van vernieling achterlaten. Ook het dorp aan de Oude Rijn krijgt het daarbij flink te verduren.
'Het is best wel bijzonder om te bedenken wat hier in 1672 is gebeurd', beseft Mark Vermeulen. Hij vertolkt een voormalig chirurgijn (medisch behandelaar in de middeleeuwen en vroegmoderne tijd) die voor zijn vaderland moet vechten en als aanvoerder van een clubje soldaten ten strijde trekt. Zijn 11-jarige zoon Ruben speelt de hoofdrol van Machiel, die op zoek gaat naar zijn vader en uiteindelijk de held van het verhaal wordt.
Bekende Dammenaren
Hans van Hechten (75) - bekend als SRV-man in de tv-serie Flodder - uit Haarlem neemt als regisseur en schrijver van het stuk zelf ook een kleine bijrol voor zijn rekening, namelijk die van Franse soldaat. Typerend voor het dorp is dat enkele 'bekende Dammenaren' bij de voorstelling zijn betrokken. Zo speelt de plaatselijke predikant Anne Post een boer en zingt Eveline Prins (voorzitter van Belangenvereniging Zwammerdam) mee in het begeleidende koor.
Verder is de al genoemde Mark Vermeulen actief als gemeenteraadslid voor de Alphense fractie van het CDA. Hij denkt dat niet veel mensen op de hoogte zijn van alle gruwelijkheden die zich in 1672 hebben afgespeeld. Dat vermoeden wordt in elk geval onderschreven door Marjolein van der Steen uit buurdorp Bodegraven, die in de voorstelling als boerin door het leven gaat. 'Ik wist niet dat er zoveel gebouwen en dingen zijn platgebrand', zegt ze.
Schuilkerk en dorpsplein
Van de gewelddadige gebeurtenissen uit het verleden kan ze zich ook geen voorstelling maken. 'Onbegrijpelijk gewoon. Ook omdat het een heel andere tijd was. Nu leven we in een enorm ontwikkelde wereld.' Martin Boer, die als Ruige Lindert (de slechterik) haar hardhandig aanpakt en verrot scheldt, voegt eraan toe: 'Het is natuurlijk van alle tijden. Je hebt het nu met de oorlog in Oekraïne, vroeger had je hetzelfde met de Romeinen.'
Om het geheel zo levendig mogelijk te maken, wordt de voorstelling op een viertal verschillende plekken gespeeld. Zo staat (een deel van) het gezelschap in de schuilkerk van Zwammerdam uit 1636 en in een bijgebouw ernaast, maar ook in de buitenlucht, bij de polderdijk en aan het dorpsplein. Op laatstgenoemde locatie worden de acteurs en medewerkers na hun laatste van in totaal vijf optredens getrakteerd op een staande ovatie.
'Trots op ons dorpje'
'Wij zijn gisteravond teruggekomen van vakantie en dit had ik absoluut niet willen missen', reageert Hans Groeneveld. 'Het is een knipoog naar de realiteit, met Oekraïne en fake news. Alles zit erin.' Terry Lommerse sluit zich daar volmondig bij aan. 'Ik ben trots op ons dorpje', vertelt ze met een grote glimlach. 'Ik ben geboren Amsterdamse, het Bostheater kan hier nog wat van leren. Gewoon van plek naar plek lopen. Ik moest het met mijn rollator doen, maar ik heb genoten.'
Lees ook: Jostiband en Maan doen oproep: 'Maak muziek met elkaar'