Met Het Gilde Alphen mee voor wandeling over Kunstige Werken
ALPHEN AAN DEN RIJN - ‘We wandelen door het stadshart en staan letterlijk stil bij heel verschillende werken. We gaan er niet te diep op in, daardoor blijft het levendig’, is te lezen op de website van Het Gilde Alphen aan den Rijn. Tijd om een keer mee te wandelen met de Kunstige Werken-wandeling.
Marga Knijnenburg is sinds drie jaar stadsgids bij Het Gilde. Zij neemt het groepje geïnteresseerden mee voor een anderhalf tot twee uur durende wandeling langs kunst in het Alphense stadshart. De start is bij het herinneringsmonument in het Burgemeester Visserpark. Knijnenburg legt hier eerst uit wat Het Gilde voor de stad wil betekenen. ‘Het Gilde ondersteunt bij klusjes in huis, helpt met computeren, verzorgt taalcursussen en heeft tot doel mensen uit een isolement te halen. Onder andere door laagdrempelige activiteiten te organiseren, zoals de stadswandelingen.’
Vervolgens wijst zij naar het robuuste beeld van een man die als verzetsbeeld in het park staat. ‘Het beeld is gemaakt van wit natuursteen. Doordat de man klompen draagt, weten we dat het een boer is. Het is het zinnebeeld van standvastigheid. Dit monument herdenkt de verzetsstrijders van Alphen aan den Rijn die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen.’
Gevelde eikenboom
Zo heeft Knijnenburg bij elk beeld – en dat zijn er veel meer dan menig Alphenaar zich realiseert – een korte uitleg. De tocht gaat langs Het Geluid van de Stilte, een soort boomstronk met aan de overkant kleinere stronken waarin ook geluidsgolven te herkennen zijn, naar De Krul naast het stadhuis. ‘Op deze plek moest een eikenboom gekapt worden. De gemeente vroeg kunstenaar Wilfred Kalf met dit hout een kunstwerk te maken. Het beeld symboliseert dan ook de val van die eikenboom.’
Knijnenburg neemt het groepje mee het stadhuis in. Zoals altijd is er volop leven in de publieke ruimte. Knijnenburg wijst erop dat velen van hen geen idee hebben van de vele kunstwerken die zich in de ruimte bevinden. Toegegeven, dat geldt voor de deelnemers aan de wandeling ook.
Ze staat stil bij Tria Juncta In Uno van Vincent Gemma; Drie in één Verbond, een glaskunstwerk met de drie wapens van de vroegere gemeentes van Alphen aan den Rijn. ‘Het glas-in-lood dat je ziet, komt van een gebouw dat in Alphen stond (het ELGAWA gebouw in de Prins Bernhardlaan, red.).’
Artikel 1
Ze wijst op de tekst op een muur die letterlijk Artikel 1 uit de Grondwet is. ‘Het lijkt slechts een tekst, maar als je beter kijkt, zie je op bijna elke letter een poppetje.’ Het gaat langs de omgekeerde kleurige piramides van Anne van den Heuvel, het Kleurraak Kunstwerk, dat letterlijk alle verdiepingen van de veertien meter hoge hal met elkaar verbindt. Imponerend is de vliegende man Daedalus uit de Griekse mythologie. ‘De gemeente wilde een zwevend, luchtig kunstwerk in het atrium. Het beeld met een spanwijdte van zeven meter bestaat uit 240 stukjes hout en staat voor moed, doorzettingsvermogen en creativiteit.’
In de stoep voor het stadhuis wijst Knijnenburg op de Stolpersteine. ‘Dit zijn struikelstenen met namen van Joodse mensen die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog.’ Ze wijst vervolgens op het stadhuis dat een kunstwerk op zich is. ‘Het gebouw bestaat uit 835 ramen met negen verschillende zeefdrukken van bladeren en stammen. Het staat voor open communicatie en transparantie naar inwoners.’
Iedereen ziet iets anders in abstracte kunst, dat is er ook zo leuk aan.
— Marga Knijnenburg
Het beeld met opgestapelde stenen in de Castellumstraat is de Archeologische oervorm. ‘Iedereen ziet er iets anders in. Een farao, een persoon. Dat is ook zo leuk aan kunst. Iedereen is hierin vrij.’
De wandeling gaat langs A Dark Limousine Exit op de rotonde van het Wallenbergplein, dat daar eigenlijk niet hoort - ‘Het beeld is gemaakt voor Park Rijnstroom, zodat je eronder kunt staan en zijn grootsheid kunt beleven’ - naar het bronzen beeld Bladgroei 2 langs het wandelpad naast de vijver. Bekend is De Stier op de rotonde van de Prins Bernhardlaan en ook Liggende torso langs de Hoflaan valt op. ‘Een beeld dat beter zou uitkomen als je er omheen kon lopen. Of in ieder geval zou het een kwartslag gedraaid moeten worden.’
Geen kunstwerk, maar wel de aandacht waard is het keramische reliëf in de tuin van de Bonifaciuskerk. ‘Een herinnering aan de deken van de kerk, Zacharias de Korte, die onderduikers hielp aan de bezetter te ontkomen.’ De leeuw en de tijger in de Castellumstraat is ook een beeld dat veel mensen opvalt. ‘Oorspronkelijk ontworpen voor het Thorbeckeplein met zijn markt. De granieten bogen beelden een amfitheater uit.’
Een ‘Oh’ klinkt als Knijnenburg op het Rijnplein op de beelden wijst die bovenop Pallazo staan. Maar liefst tien beelden van Romeinse figuren kijken vanaf dit gebouw uit over Alphen. Het gaat naar De Slang, rechts van het Castellumgebouw aan de waterzijde; een holle ijzeren stang die doet denken aan een leuning.
Street art
Knijnenburg geeft aan dat de wandeling hier kan stoppen. Maar ze zou nog graag de street art in de Samuel Aardewerksteeg laten zien. De groep is snel overtuigd. De Alphense Brug wordt overgegaan, het steegje achter de synagoge in. Een enorm schilderij doemt op. ‘Menno Verbeek kreeg de opdracht de muur van street art te voorzien. Hij besloot een deel voor zijn rekening te nemen en de rest uit te besteden. Hij maakte een blauwdruk, de anderen kregen mee dat de kleuren overeen moesten komen en het moest doorlopen. Verder hadden ze de vrije hand. De naam Vrijheid is dan ook letterlijk.’
De groep krijgt de keuze om de route nog enigszins te verlengen. Wij haken af. Maar sowieso zullen we vanaf nu anders naar de kunstige werken in Alphen kijken.