Veel meer ongeldige stemmen met nieuwe biljetten, maar gemeente is positief: ‘Helemaal gehad met biljartlakens’
GEMEENTE ALPHEN AAN DEN RIJN - In de gemeente Alphen aan den Rijn zijn tijdens de verkiezingen voor het Europees Parlement veel meer ongeldige stemmen uitgebracht dan bij voorgaande verkiezingen. Deze verkiezingen werd er geëxperimenteerd met een kleiner stembiljet. Toch is de gemeente tevreden. ‘Wat mij betreft staat niets meer in de weg om dit experiment zo snel mogelijk over heel Nederland uit te rollen', vertelt burgemeester Liesbeth Spies.
In Alphen aan den Rijn werd er net als in vier andere gemeenten in Nederland een kleiner stembiljet uitgeprobeerd. Kiezers moesten dit keer twee bolletjes aankruisen. Eerst een voor de partij waarop ze wilden stemmen en daarna het nummer van de kandidaat van hun keuze. De lijst konden ze zien in een speciaal boekje dat in het stemhokje lag. In de stemlokalen lagen ook oefenmogelijkheden voor de mensen die kwamen stemmen.
Tijdens de verkiezingen van vorige week donderdag werden in de gemeente 305 ongeldige stemmen uitgebracht. Ter vergelijking: bij de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar waren dat er respectievelijk 165, terwijl de opkomst bij die verkiezing een stuk hoger lag.
Percentage ongeldige stemmen onder verwachte foutmarge
‘Als we nu kijken naar het aantal ongeldige stemmen, dan zien we dat het percentage in de gemeente Alphen aan den Rijn ongeveer op 0,7 procent is uitgekomen', zegt Spies. 'Dat is een mooi resultaat en er zijn ook heel veel voorkeurstemmen uitgebracht. Bij de evaluatie van dit experiment zijn het aantal ongeldige stemmen en voorkeurstemmen twee belangrijke toetsmomenten.’
Landelijk werd er rekening gehouden met een foutmarge van ongeveer één procent. 'In onze gemeente zitten we dus op 0,7 procent, dus dat mag ook bij een experiment. Mensen moeten even wennen aan het nieuwe stembiljet en dat geeft een iets hoger aantal ongeldige stemmen', verklaart de burgemeester. 'Maar het is niet zoveel dat we daar nu de conclusie over moeten trekken dat het een mislukt experiment zou zijn.’
Spies is zelf laaiend enthousiast over het nieuwe stembiljet. 'Heel veel kiezers hebben aangegeven dat ze nooit meer iets anders willen en de stembureauleden waren heel erg opgetogen. De kiezers wisten hoe ze met het stembiljet om moesten gaan en hadden weinig extra uitleg nodig. Het tellen ging echt 100 keer sneller dan bij de laatste paar verkiezingen.’
Te hoog nummer ingekleurd
Het stemmen ging echter nog niet altijd goed. De meest gemaakt fout was dat de kiezers een hoger nummer van de kandidaat hadden ingekleurd dan het aantal mensen op de lijst. Dus als een partij maar tien mensen op de kieslijst had staan en iemand kruiste voor deze lijst vakje elf of hoger aan, dan was de stem ongeldig.
Andere veelgemaakte fouten waren het alleen inkleuren van het nummer van de kandidaat. Deze stem ging verloren omdat niet duidelijk was op welke partij iemand dan wilde stemmen. Als mensen alleen het vakje van de partij inkleurden, was de stem wel geldig. Deze stem ging namelijk automatisch naar de lijsttrekker.
Volgens de burgemeester van Alphen aan den Rijn heeft de voorbereiding van kiezers deels te maken met de ongeldige stemmen. ‘Heel veel mensen hebben gezegd dat ze het wel begrijpen en dat ze geen extra uitleg nodig hadden. Die hebben zichzelf misschien soms toch wat overschat in hun eigen voorbereiding op het stemproces.'
Niet meer terug naar behangrollen en biljartlakens
Er komt een uitgebreide evaluatie na de proef met het nieuwe stembiljet. 'We gaan dan met elkaar bedenken hoe we kiezers nog beter vooraf kunnen informeren', vertelt Spies. Een ongeldig aantal stemmen dat beneden één procent blijft van het totaal uitgebrachte stemmen is volgens de burgemeester voor zo’n experiment goed te noemen.
De burgemeester vindt dat de stijging van het percentage ongeldige stemmen geen reden is om te zeggen dat het experiment de prullenbak in kan. 'We willen juist dolgraag ermee doorgaan. Ik denk zelfs dat Alphen aan den Rijn een probleem zou hebben als we de volgende keer weer terug moeten naar die behangrollen of biljartlakens, want daar hebben we het helemaal mee gehad.'
Hoe lang heeft de burgemeester zelf gedaan over het hele stemproces van uitvouwen tot stemmen en het biljet in de stembus duwen? ‘Als je netto telt, dan denk ik dat ik er ongeveer een minuut mee bezig ben geweest, maar voordat ik het stembiljet inging heb ik me eerst uitgebreid laten informeren door de leden van het stembureau. Dus mijn stem was zeker geldig’, besluit Spies met een glimlach.
Lees ook: PVV nipt de grootste in Alphen aan den Rijn bij Europese verkiezingen