Bij eerste evenement met koning werd commissaris Smit tegengehouden bij afzetting
REGIO - De eerste keer dat commissaris van de koning Jaap Smit koning Willem-Alexander moest vergezellen bij een evenement, verliep voor de commissaris allesbehalve vlekkeloos. Smit kon het evenement niet bereiken, omdat hij bij de afzetting werd tegengehouden door de beveiliging. 'Het was wel een gewaarwording en een ervaring toen.'
'Ik weet het nog goed: het was twee dagen nadat ik geïnstalleerd was als commissaris van de koning. Er was op Plein 1813 in Den Haag een bijeenkomst van de Koninklijke Landmacht die tweehonderd jaar bestond. Het was de eerste keer dat ik de koning moest vergezellen', vertelt Smit tijdens een afscheidsinterview in het radioprogramma Het gesprek met de commissaris van de koning op Radio West.
Smit blikte in dat interview terug op zijn tien jaar als commissaris en vertelde de anekdote van donderdag 9 januari 2014. De viering van tweehonderd jaar Koninklijke Landmacht werd ingeluid met een vaandelgroet aan koning Willem-Alexander.
'Ik stond daar stil'
Er waren 1500 militairen bij betrokken, dus ook de beveiliging was flink opgeschroefd - wat de commissaris aan den lijve ondervond.
'Het is een mooi verhaal: ik werd rondgereden in een taxi en ik kwam de afzettingen niet door. Uiteindelijk stond ik daar stil', vertelt de commissaris. Hij kan er wel om gniffelen. 'Ik doe dat ook voor het eerst. Maar je weet je te gedragen en je weet hoe het moet.'
'Laatste keer dat ik in taxi reed'
Smit wilde door de afzetting heen, dus hij vertelde wie hij is. 'Ik ben de commissaris van de koning en ik moet daar zijn. Dat heb ik toen wel gezegd, ja. Toen mochten we door. Maar het was ook de laatste keer dat ik mij in een taxi heb laten rijden.' Hij vindt dat het 'wel een gewaarwording en een ervaring' was toen.
De commissaris moest zich destijds in een taxi laten rondrijden voor zijn werkafspraken, omdat er in de provinciale politiek gedoe was over de dienstauto van de commissaris. 'Het was een beetje een discussie toen. Maar ik moet gewoon in mijn dienstauto rijden, want daar word ik op herkend. Gelukkig is dat ook veranderd.'
Vertrek Pauline Krikke
In het afscheidsinterview blikte de commissaris ook terug op hectische kwesties waar hij mee te maken kreeg. Zo verkeerde Den Haag in oktober 2019 in een bestuurlijke crisis, nadat twee wethouders en de burgemeester binnen een week opstapten. 'Op zondag kondigde Pauline Krikke - op een bijzondere manier, een Instagramfilmpje - haar vertrek aan. Ik was op dat moment op verjaardagsvisite bij een vriend van mij in Veenendaal. En Pauline Krikke belde mij met de boodschap: "Jaap, ik ben een filmpje aan het opnemen en over een halfuur ga ik de wereld duidelijk maken dat ik ga terugtreden."'
Op dat moment had hij al Johan Remkes gepolst als waarnemend burgemeester, omdat hij rekening hield met het vertrek van Krikke. 'En Johan belde mij toen: 'Jaap, als het nodig is, ben ik beschikbaar.'
Via catacomben om pers te ontwijken
Vervolgens werd Smit gebeld door een van de wethouders en kwam hij direct naar Den Haag om met de overgebleven wethouders over de situatie te praten. 'Ik ben via allerlei catacomben het stadhuis naar binnengegaan om de pers te ontwijken. Ik heb toen een avond zitten praten met het college over de vraag: hoe moet het nu? Ik vond het een heel goed gesprek. Ik vond het mooi om daar te kunnen zijn, te kunnen luisteren en een beetje te adviseren. En ook om te zeggen: ik denk dat ik heel snel een waarnemer heb. Toen noemde ik de naam en daar waren ze blij mee.'
Een paar dagen later maakte hij de naam Remkes bekend aan de gemeenteraad en aan de buitenwereld. Een andere situatie die Smit zich nog goed herinnert, is de herbenoeming van burgemeester Arnoud Rodenburg van Midden-Delfland. 'Hij belde met een klein stemmetje: 'Jaap, wat mij nou overkomen is...' Hij stond in zijn zondagse pak samen met zijn gezin klaar om de herbenoeming in ontvangst te nemen en dat ging niet door', vertelt Smit. 'Buitengewoon pijnlijk.'
Een deel van de gemeenteraad van Midden-Delfland wilde een statement afgeven door tegen zijn herbenoeming te stemmen, maar het was niet de bedoeling om hem weg te stemmen. Maar uiteindelijk gebeurde dat toch. Sommige raadsleden hadden achteraf spijt van hun tegenstem. De commissaris greep in door de fractievoorzitters op het Provinciehuis te ontbieden. Daar besloot Smit samen met de raad dat Rodenburg toch verder mocht als burgemeester.
'Niks-aan-de-hand-dorp waar altijd iets aan de hand is'
In de afgelopen tien jaar heeft Smit meerdere keren met de gemeenteraad van Wassenaar gesproken vanwege de dikwijls onrustige politieke situatie daar. 'Wassenaar is om de zoveel tijd gedoe. Ik heb dat altijd een niks-aan-de-hand-dorp genoemd waar altijd iets aan de hand is.' De gesprekken met Wassenaar hebben geholpen, want inmiddels verkeert Wassenaar in rustiger vaarwater.
Na 31 augustus verkeert Smit zelf ook in rustiger vaarwater, want hij wordt dan als commissaris opgevolgd door Wouter Kolff. Ondanks het feit dat Smit de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, is hij niet van plan om met pensioen te gaan. 'Ik ben nog niet aan het eind van mijn Latijn, ik wil nog een beetje Latijn overhouden voor andere dingen. Ook in de werkzame sfeer.'
Lees ook: Wouter Kolff nieuwe commissaris van de Koning in Zuid-Holland