Doel niet gehaald, maar het gaat wel beter met duurzaamheid in Alphen aan den Rijn
GEMEENTE ALPHEN AAN DEN RIJN – Hoewel de doelstelling niet is gehaald, gaat het wel beter met duurzaamheid in gemeente Alphen aan den Rijn. Dat blijkt uit de resultaten over 2023 van het uitvoeringsprogramma duurzaamheid. Het gaat echter nog niet goed genoeg, want de doelen worden nog niet gehaald.
Het Duurzaamheidsprogramma voor de gemeente is vastgesteld tot 2050. Er is een uitvoeringsprogramma tot 2030 om tussentijds bij te kunnen stellen, omdat er rekening wordt gehouden met betere technologie. Elk jaar krijgt de Alphense gemeenteraad een rapportage over het afgelopen jaar. De rapportage over 2023 wordt daarom nu aan de raad aangeboden. Hieruit blijkt dat het beter gaat, de totale CO2-uitstoot is minder en het aandeel hernieuwde energie stijgt. De doelstelling wordt echter niet nog gehaald.
Naast de uitvoering van het duurzaamheidsprogramma door de gemeente zelf, is het ook belangrijk om inwoners, organisaties en ondernemingen bij de uitvoering te betrekken. Hiervoor is onder meer ruim twee miljoen euro aan Rijksgeld beschikbaar voor het bestrijden van energiearmoede en er is iets minder dan twee miljoen euro aan Rijksgeld om isolatie van woningen te bevorderen. Bij beide projecten zijn energiecoaches actief.
Adviezen van energiecoaches
De energiecoaches spelen een belangrijke rol. Zij ondersteunen bij het uitzoeken van de juiste maatregelen en geven veel informatie over wat en hoe inwoners zelf iets kunnen doen. De 25 coaches zijn opgeleid door Energiek Alphen. Zij hebben in 2023 ruim 1500 adviezen gegeven. De adviezen zijn gratis.
De gemeente heeft in 2023 actief inwoners benaderd. Er waren wel minder aanvragen voor adviezen en duurzame maatregelen dan in 2022. Dat komt onder meer omdat er in dat jaar extreem veel aanvragen waren door de hoge energieprijzen.
Energieklussendiensten en duurzaamheidsleningen
Er zijn energieklussendiensten: Actief Rijnwoude, Participe en Just for You. Zij brengen in slecht geïsoleerde woningen, koop en huur, energiebesparende maatregelen aan en geven advies over energiebesparing. Dit gebeurt meestal bij mensen die weinig besteedbaar inkomen hebben.
Daarnaast zijn er duurzaamheidsleningen bestemd voor bijvoorbeeld een warmtepomp, isolatie of zonnepanelen. De aflossingen vloeien terug in het fonds, waardoor er telkens opnieuw leningen kunnen worden gegeven.
Maatwerk
Het is inmiddels duidelijk dat maatwerk aanzienlijk betere resultaten geeft dan in elke wijk hetzelfde aanbod. Er wordt daarom onder meer aansluiting gezocht bij lokale initiatieven door hier Energiepunten aan toe te voegen.
In verschillende wijken wordt gekeken of collectieve voorzieningen mogelijk zijn. Uit het pilotproject Planetenbuurt blijkt dat een warmtenetwerk hier nog niet haalbaar is. Een warmtenetwerk in de Zeeheldenbuurt in combinatie met Havenfront lijkt wel haalbaar.
Lokale projecten
Ondertussen wordt ook gewerkt aan projecten voor lokale energieopwekking. Er zijn inmiddels een zonnevijver en twee grote zonneweiden: bij Hazerswoude-Dorp en langs de N11 bij tuincentrum De Bosrand. En er wordt bij nieuwe projecten gekeken of een solar carport mogelijk is.
Een belangrijk project is Opwek Energie op Rijksgronden (OER). Hierbij kan op grond langs rijkswegen, zowel eigendommen van het Rijk als van gemeenten, duurzame energie worden opgewekt. Ook gemeente Alphen aan den Rijn doet hierin mee. De trekker van dit regionale project is de Alphense wethouder Gert van den Ham.
De uitdagingen
Er zijn verschillende uitdagingen. Zo zijn er minder populaire maatregelen waarbij aan het draagvlak moet worden gewerkt. Er moet worden ingezet op kennis delen met ondernemers en ondernemingsorganisaties.
Sommige duurzame maatregelen vragen meer elektriciteit, maar dat is niet altijd beschikbaar. Deze netcongestie werkt belemmerend en is niet lokaal op te lossen. Er wordt samen met netbeheerder Liander gewerkt aan oplossingen.
Vervoer
Belangrijk zijn ook een beter openbaar vervoer en een beter fietsnetwerk. Zo zal Qbuzz vanaf 2025 zoveel mogelijk elektrische bussen inzetten. Alphen aan den Rijn wil de meest fietsvriendelijke gemeente van Holland worden en heeft hiervoor het programma Fietshart ontwikkeld. Dit gaat over stimuleren van fietsen, aanpakken van knelpunten voor fietsers en een aantal grote doorfietsroutes.
Daarnaast is de Zero Emissie Zone (ZE-zone) een belangrijke ontwikkeling. Ook de invoering van de ZE-zone kent uitdagingen, zo staat in het rapport: de kennisgraad over dit thema is bij (kleinere) ondernemers over het algemeen laag en onduidelijke berichtgeving via media doet daar geen goed aan.
Klimaatbestendige gemeente
Een belangrijke pijler onder een beter klimaat is het beheersen van hemelwater. Door zwaardere regenval in combinatie met verstening van de stad en de dorpen zorgen plensbuien regelmatig voor wateroverlast.
Oplossingen zijn voldoende sloten, vijvers en wateropslag, en inzet van vergroening. Dit kan door vervangen van stenen en tegels door groen, bijvoorbeeld in tuinen. Operatie Steenbreek zet hierop in. Ook de aanleg van groene daken, bijvoorbeeld op schuurtjes is een voorbeeld.
Het kan ook in de openbare ruimte door de aanleg van groene parkeerplaatsen en door meer bomen en planten in de straten. Een voorbeeld ‘op straat’ is het vervangen van bestrating door grote plantvakken bij het Alphense gemeentehuis (foto).
Inzet gemeente
Veel duurzame maatregelen in de gemeente zijn in een pilotstadium. Dat wil zeggen dat er onderzoeken zijn en ervaring wordt opgedaan met nieuwe manieren van omgaan met energie, klimaat en circulair werken. Daarbij leveren kleine concrete projecten direct resultaat op en vergroten deze ook het draagvlak.
Uit het rapport blijkt dat communicatie heel belangrijk is voor het halen van duurzaamheidsdoelen. ‘Belangrijk onderdeel in de communicatie blijft het benadrukken dat de duurzaamheidsopgave van ons allemaal is. De gemeente kan het niet alleen maar helpt inwoners en ondernemers waar mogelijk met informatie, praktische en financiële ondersteuning en het ontwikkelen van netwerken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, kennisdelen, helpen en inspireren.’
Doelen tot 2050
Er zijn drie doelen vastgesteld die in 2050 gehaald moeten zijn. Dit zijn:
- De gemeente is energieneutraal
- De gemeente is klimaatbestendig
- De gemeente heeft een volledig circulaire economie
Energieneutraal betekent dat er maximaal energie bespaard wordt. Ook wordt 80 procent van de energie in de eigen regio opgewekt, zonder gebruik van fossiele brandstoffen. Klimaatbestendig betekent dat de schade aan de leefomgeving wordt beperkt, onder meer door aanzienlijk meer groen. Een circulaire economie gaat uit van leven zonder afval: er wordt slim omgegaan met grondstoffen en er is hoogwaardig hergebruik.
Lees ook: ‘Problematisch’ dak van gemeentehuis wordt aangepakt: ‘Het is nu wel een keer welletjes’