Gemeenteraad stemt in met begroting: ‘Proces verdient geen schoonheidsprijs’
ALPHEN AAN DEN RIJN - Een groot deel van de gemeenteraad heeft donderdagavond ingestemd met de begroting van 2024. Alleen ChristenUnie, SP en Forum voor Democratie stemden tegen. Normaal gesproken gaat wethouder Gert van den Ham over de financiën, maar hij is langdurig ziek. Daarom heeft Gerard van As dit deel van zijn portefeuille overgenomen.
De gemeente dreigde eerst op een tekort van 12 miljoen euro af te stevenen, maar met wat kunst- en vliegwerk is het gelukt om de begroting sluitend te krijgen. Sommige projecten zijn uitgesteld, uitgesmeerd of samengevoegd. Daarmee is 9 miljoen euro van het tekort opgelost.
Verder is de kaasschaafmethode gebruikt, omdat er de afgelopen jaren vaak geld over was. Door in de begroting van diverse posten geld af te halen, is de lucht van tevoren uit de begroting gehaald. Het structureel begroten van de meevallers leverde 4 miljoen euro op.
Proces verliep niet soepel
Hoewel een groot deel van de gemeenteraad instemde met de begroting, waren de raadsleden kritisch op het proces daar naartoe. 'Het proces was teleurstellend', zegt José Huls van GroenLinks. 'In de eerste bijeenkomst werd gezegd dat we mee mochten denken, dat was fijn. Maar in de loop van het jaar bleek het moeilijk om de begroting sluitend te krijgen.'
Voor haar is niet duidelijk hoe de tekorten precies zijn opgelost. 'We werden eerst geconfronteerd met een beroerde begroting met grove tekorten. Uiteindelijk zijn die weggewerkt, maar welke keuzes daaraan ten grondslag liggen is voor ons volstrekt onduidelijk.'
Toch besloot Huls in te stemmen met de plannen. 'Tegen stemmen is voor ons een stap te ver. We hebben ook een duidelijke toezegging gekregen dat we komend jaar actief betrokken gaan worden bij de midterm review.' De midterm review is komend jaar, als de termijn van deze coalitie halverwege is.
'Een beetje minder, daar red je het niet mee'
Voor de fractievoorzitter van ChristenUnie, Caroline Blom, was het beroerde proces de reden om niet met de begroting in te stemmen. 'In besloten sessies is ons medegedeeld dat het niet goed ging met de financiën en we tekorten zouden krijgen. Dan kun je ook niet met organisaties of inwoners in gesprek. De hele kaderstellende en volksvertegenwoordigende taak heeft afgelopen jaar onder druk gestaan.'
Verder is ze het niet eens met de kaasschaafmethode. 'Wij zijn meer van duidelijke keuzes, wat ga je wel doen en wat niet? Overal een beetje minder, daar red je het niet mee.'
'Een degelijke begroting'
Ook VVD-fractievoorzitter Elise de Veth erkent dat het proces rommelig was: 'Het verdient geen schoonheidsprijs. Dat is zonde, maar laten we daar vooral onze lessen uit trekken voor de toekomst. Het is een hele lastige tijd om begrotingen sluitend te krijgen. Het is heel mooi dat het gelukt is zonder lastenverzwaring voor de inwoners, door de lucht uit de begroting te halen.'
'Ik denk dat het een hele degelijke begroting is', aldus Jeroen van Gool, fractievoorzitter van CDA. 'Wat ik mooi vind is dat er ook ambitie uit doorklinkt. We gaan ook investeren op een aantal fronten, en dat is niet vanzelfsprekend in een tijd waar de wind financieel een beetje tegen waait in het land.'
Hoe nu verder?
Het is gelukt om deze begroting sluitend te krijgen zonder lastenverzwaring, maar de komende jaren wordt dat steeds moeilijker. 'Wij gaan de begroting het eerste half jaar van 2024 vanaf het begin af aan opnieuw opbouwen', zegt Van As. 'Een hell of a job, dan komt alles boven tafel.'
Alle inkomsten en uitgaven worden opnieuw besproken. Dat kan forse bezuinigingen opleveren, maar ook een verhoging van de OZB is niet onbespreekbaar. Alphen aan den Rijn heeft ten opzichte van andere gemeenten een relatief lage OZB.
'De algemene uitkering van het gemeentefonds is een rijksbijdrage, maar de rest moest je als gemeente zelf genereren', zegt Van As. 'We moeten oppassen dat we niet uit de pas lopen in vergelijking met omliggende gemeenten. Je kunt later niet ineens met een verhoging van 30% aankomen.'
Knoppen om aan te draaien
GroenLinks is al langer voorstander van het op tafel leggen van de OZB. Huls: 'Wij denken het goed is om geleidelijke verhogingen door te voeren, zeker als er tekorten dreigen. Dan is het belangrijk als je niet hoeft te bezuinigen op essentiële dienstverlening. Als dat de keuze is: bezuinigen of richting het landelijk gemiddelde gaan, dan moet je die discussie kunnen voeren zonder dat daar meteen een veto op ligt.'
CDA-er Van Gool ziet ook beweging bij het rijk en hoopt dat daarmee ook mogelijkheden ontstaan om de komende begroting sluitend te krijgen. 'Wij doen als gemeente heel veel meer dan waarvoor we geld krijgen. Als gemeentes zelf mogen bepalen wat je met het geld doet, dan hebben we al veel meer ruimte om aan die knop te draaien. De Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) zet zich in om die ruimte voor gemeentes te creëren.'
Eigen organisatie
Maar de gemeente gaat ook naar de eigen organisatie kijken. Van As: 'Als gemeente moet je ook in je eigen vlees durven snijden. Sommige taken kunnen wellicht door minder mensen worden gerealiseerd. Dan kun je kijken of die mensen gekoppeld kunnen worden aan bestaande vacatures.'
Het is de bedoeling om daarin samen met de gemeenteraad op te trekken. 'De raad heeft het budgetrecht, die heeft in wezen de sleutel van de schatkist in handen', aldus de vervangend wethouder financiën. We moeten samen het huiswerk doen, samen optreden en er moeten knopen worden doorgehakt.'