Informateur zet VVD in wachtkamer: formeren Nieuw Elan, CDA, GroenLinks

Robin van Heusden (r) met partijleider André de Jeu na de verkiezingszege van Nieuw Elan in 2018 Foto: John Wiersma Fotografie

GEMEENTE ALPHEN AAN DEN RIJN - Nieuw Elan, CDA en GroenLinks moeten in de ogen van informateur Pieter Hilhorst als eerste gaan formeren. De drie partijen hebben met 21 (van de 39) zetels een zeer nipte meerderheid. Tijdens de onderhandelingen moet dan overwogen worden of Nieuw Elan (10), CDA (6) en GroenLinks (5) met z'n drieën een coalitie gaan vormen. Zo niet, dan wordt de coalitie uitgebreid met VVD (6) of ChristenUnie (2). Coalitiepartij D66 (3) staat buitenspel. Nieuw Elan en CDA hebben beiden een voorkeur voor een vierpartijencoalitie.

Nieuw Elan, CDA en GroenLinks hebben alle drie aangegeven als eerste voorkeur te hebben om in ieder geval met deze drie partijen een coalitie te gaan vormen. Nieuw Elan en CDA hebben de afgelopen vier jaar goed samengewerkt en het vertrouwen in GroenLinks, na het verlenen van gedoogsteun sinds de zomer, is goed. VVD, dat met een nieuwe ploeg aantreedt maar vorig jaar uit het college stapte, wordt door Nieuw Elan en CDA gezien als een risico voor een stabiele coalitie. Aan ChristenUnie weten de partijen wat zij hebben.

Grote bereidheid

'Stel op voorspraak van Nieuw Elan een formateur aan die eerst de mogelijkheden van een coalitie gaat onderzoeken bestaande uit Nieuw Elan, CDA en GroenLinks. Dit biedt de formateur de mogelijkheid om eerst inhoudelijke verschillen van mening te bespreken en dan pas te kiezen voor één van de varianten', adviseert Hilhorst.

De informateur doelt op de grote inhoudelijke verschillen tussen Nieuw Elan en GroenLinks. Woningbouw (in de polders), infrastructuur, duurzaamheid en het sociale domein worden als de vier belangrijkse thema's gezien. Nieuw Elan en CDA denken anders over woningbouw en infrastructuur dan GroenLinks.

Volgens Hilhorst is de bereidheid groot tussen Nieuw Elan, CDA en GroenLinks om elkaar tegemoet te komen. 'Als VVD aansluit, wordt de oppositie met twaalf zetels voor acht partijen heel klein. ChristenUnie biedt een alternatief maar ligt programmatisch verder weg', vinden onderhandelaars André de Jeu en Gerard van As (Nieuw Elan).

Wat vinden individuele partijen?

Nieuw Elan en CDA zien geen belemmeringen naar elkaar toe. Bouwen en infrastructuur kan volgens De Jeu en Van As een probleem worden bij GroenLinks, het te stringente financiële beleid dat weinig ruimte biedt voor nieuw beleid kan een obstakel zijn bij VVD.

Waar Nieuw Elan heel graag een vierpartijencoalitie wil, is dat voor CDA minder heilig. CDA wil aftasten met VVD, dat heeft in principe de voorkeur. Maar is het vertrouwen in VVD er onvoldoende, gaat CDA liever voor een driepartijencoalitie dan dat ChristenUnie als vierde partij erbij komt.

VVD wil een zo breed mogelijke coalitie. Als dat niet lukt met GroenLinks, dan met ChristenUnie of D66. Ook GroenLinks wil een vierpartijencoalitie, maar geeft D66 in eerste instantie de voorkeur boven ChristenUnie. Pas daarna komt VVD. ChristenUnie ziet een coalitie met Nieuw Elan, CDA en GroenLinks als het meest kansrijk, meer dan met VVD.