Maquette van Romeins castellum op Rijnplein: ‘We konden een hele goede reconstructie maken’
ALPHEN AAN DEN RIJN - Op het Rijnplein komt een maquette te staan van het Romeinse grensfort dat langs de Oude Rijn heeft gestaan. Zo moet inzichtelijk gemaakt worden hoe dat deel van het Alphense centrum er zo'n tweeduizend jaar geleden uitzag. 'Je kunt niet zomaar denken van; zo was het in Asterix en Obelix.'
In zijn atelier in Alphen aan den Rijn werkt kunstenaar Marc van der Aa al maanden aan de gedetailleerde maquette. 'Ik maak eerst een moedermodel van gips, daar kan ik alle details in uitkrassen', legt Van der Aa uit. 'Hier maken we vervolgens mallen van silicone van. Die giet ik af in was en dat wordt vervolgens omgezet in brons.' Onder de maquette moet een soort sarcofaag komen te staan waar de naam Albaniana op prijkt, de Romeinse benaming van Alphen aan den Rijn.
'Maquettes kosten altijd heel veel tijd vanwege alle details die er in zitten, maar nog meer vanwege alle kennis die er in zit. Ik werk ook samen met een archeoloog', vervolgt Van der Aa. 'Je moet echt van de hoed en de rand weten om al die details om de juiste manier, en vooral de verhoudingen ervan, op een juiste manier in te passen. Je bent zo een half tot een heel jaar bezig met een maquette.'
Opgravingen
Samen met Julia Chorus, de archeoloog waar Van der Aa mee samenwerkt, bespreekt de kunstenaar een aantal details die nog uitgewerkt moeten worden. Zo is er uitvoerig overleg over de vorm en locatie van de verschillende wachttorens van het fort. 'Vooral twintig jaar geleden is er een grote opgraving geweest, voorafgaand aan de bouw van dat deel van het stadshart', zegt Chorus. 'Daar heb ik zelf aan meegewerkt.'
Voor de duidelijkheid: de jaren 40 van de eerste eeuw, na Christus
– Julia Chorus (archeoloog)
Van de vroegste fase van het Castellum (fort) is destijds veel goed bewaard hout gevonden. 'We konden dat zelfs dateren op jaar, achteraf. In de winter van 40 op 41 is het gekapt en vervolgens, in de loop van die maanden, is het Castellum gebouwd. Voor de duidelijkheid: de jaren 40 van de eerste eeuw, na Christus.'
De vindlocaties van alle opgravingen zijn door de archeologen gedetailleerd in kaart gebracht. Aan de hand van die gegevens wordt nu de maquette opgebouwd. 'En voor deze maquette hebben we ook wat aanvullingen moeten doen, want niet alles is opgegraven. Er waren ook stukken van dit Castellum verstoord, er is bijvoorbeeld klei afgegraven in de tijd na de Romeinen', legt Chorus uit. 'Maar we konden toch een hele goede reconstructie maken.'
Verleden in de grond onder je voeten
Het miniatuurfort moet het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn inzichtelijk maken. De maquette gaat onder andere gebruikt worden tijdens stadswandelingen en kan als educatief middel worden ingezet door scholen. 'Over het algemeen heeft Alphen aan den Rijn de naam een stad te zijn zonder verleden, maar het tegendeel is eerder waar', zegt Van der Aa.
'Ik denk dat het heel belangrijk is dat je voelt wat voor verleden in de grond onder je voeten zit', voegt archeoloog Chorus toe. 'Dat je ziet wat er op de plek van de huidige McDonald's heeft gestaan als je een frietje haalt, dat je daar bewust van bent.' De opgravingen waar Chorus twintig jaar geleden aan meewerkte en haar verdere onderzoek naar Romeinse forten, levert nu een tastbaar eindproduct op. 'Het is natuurlijk heel leuk om dit nu echt fysiek als maquette voor je te zien. Dat vind ik wel heel bijzonder.'