Rampjaar 1672 komt tot leven met locatietheaterstuk in Zwammerdam

ZWAMMERDAM - Eind juni staat het theaterstuk 1672 NU! op de planken. Op meerdere planken zelfs. Want het publiek verplaatst zich, in totaal, naar vijf locaties in Zwammerdam.

Rampjaar 1672. De Republiek der Zeven Nederlanden wordt aan alle kanten aangevallen. De economie stort in, een hevige crisis volgt. ‘Het volk was redeloos, het land reddeloos en de regering radeloos’ is een bekend gezegde uit die tijd. Plunderend en moordend trekken de Franse troepen, na onder meer Utrecht bezet te hebben op 23 juni, op richting Amsterdam.

De Hollandse Waterlinie, waarbij een groot stuk land onder water wordt gezet, lijkt uitkomst te bieden. De paarden en wagens van de vijand worden inderdaad opgehouden, maar door de invallende vorst op 27 en 28 december 1672 slaagt het Franse leger er toch in om het ijs over te steken. Bodegraven en Zwammerdam worden in brand gestoken en uitgemoord.

Het effect van dit Rampjaar op boeren, burgers en hoge lui wordt weergegeven in het theaterstuk 1672 NU!. Best zware kost, maar in de uitvoering is ook ruimte voor humor. Daarbij is het stuk zeer actueel; het Rampjaar heeft een duidelijke link met de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne.

Damse productie

Lucienne de Valk werkt voor de Damse productie samen met Hans van Hechten, met wie zij vaker producties maakte. De Alphense theatermaker Lianne Loos is bij het productieteam gevoegd als tweede regisseur.

Bijzonder aan de productie in Zwammerdam is dat het locatietheater is. 'Ik heb een fascinatie voor totaaltheater,' vertelt de Damse De Valk, die klassiek slagwerker, orkestdirigent en muziek-theaterprogrammeur is. ‘Muziek kun je niet los zien van zang, verhaal en taal. Een combinatie van dit alles is het mooist.’

Muziek kun je niet los zien van zang, verhaal en taal
— Lucienne de Valk

Daarom zijn voor 1672 NU! negen zangers en zangeressen aangetrokken en tien muzikanten. De muziek en de liederen zitten spelenderwijs in het stuk verwerkt en versterken de scènes.

Acteurs

De zangers en muzikanten komen, net als de meeste spelers in het Damse theaterstuk, veelal uit Zwammerdam zelf. ‘Voor acteurs polsten we bij het Zwammerdams Amateur Toneel of zij spelers - kinderen en volwassenen - hadden die wilden meedoen. Vervolgens hielden we open audities. Uiteindelijk wisten we twintig acteurs te casten.’

De voorstelling leunt op twee verhaallijnen. De eerste gaat over Machiel - gespeeld door Ruben Vermeulen - in een bewerking van de ‘De Kleine Soldaat’, een kinderboek van A. Blauw. Dit verhaal speelt zich af in de Damse contreien en geeft weer hoe de bevolking leed onder de terreur van de Franse soldaten. Machiel is op zoek naar zijn vader en wordt tijdens zijn tocht de held van het verhaal.

Schrijver en regisseur Van Hechten liet zich eveneens inspireren door het tragische verhaal van Margaretha, de hoofdpersoon van ‘Rampjaar 1672’, geschreven door Luc Panhuizen. Deze gefortuneerde kasteelvrouwe – een rol van Karien Ter Meer – maakt haar persoonlijke drama mee. Zij is getrouwd met een diplomaat die voor de Nederlanden steun zoekt in Berlijn. Als het gevaar te groot is, moet zij een veilig heenkomen zoeken.

Locatietheater

1672 NU! is locatietheater. ‘Het publiek wordt in twee groepen verdeeld,’ maken De Valk en Loos het unieke theaterstuk beeldend. 'De ene groep start in de herberg, ingericht in een bijgebouw van de Schuilkerk, en maakt kennis met Machiel. De andere groep ziet hoe Margaretha middels brieven correspondeert met haar man. Hiervoor nemen zij plaats in de Schuilkerk.’

Na de eerste locatie wisselen de twee groepen. ‘Een gids begeleidt ze en vertelt aanvullende weetjes over het Rampjaar. Vervolgens gaan beide groepen de polder in, naar de dijk, waar ze een daar gelegerde compagnie bezoeken. Voor de volgende locatie hoeven ze zich niet te verplaatsen, zij draaien zich om op hun bankjes en zien de onrust onder de bevolking. De slotscène is op het plein bij de kerk. De verhaallijnen komen hier samen.’

Kaarten

1672 NU! wordt gespeeld op woensdag 22 juni 19.30 uur (try-out), vrijdag 24 juni 19.30 (première), zaterdag 25 juni 14.00 en 19.30 uur én zondag 26 juni 14.00 uur. Kaarten kosten 10 euro en zijn via het bestelformulier te bestellen. Adviesleeftijd schat het productieteam in op 9 jaar.