Smelten en smeden tijdens Smeedweekend in Museumpark Archeon
ALPHEN AAN DEN – Verschillende soorten smeden kwamen afgelopen weekend aan bod tijdens het Smeedweekend in Museumpark Archeon. Er waren metaalbewerkers uit de bronstijd en uit de ijzertijd. Ook waren er demonstraties hoe middeleeuws smeedwerk werd gemaakt en er waren overal activiteiten in het park.
Zaterdag 26 en zondag 27 oktober staan bezoekers met hun neus bovenop het smelten van brons, een mengeling van tin en koper, in een open vuur en het smeltproces van ijzer in een ingegraven oven van klei. In het middeleeuwse dorp wordt een tang gesmeed met gebruik van de oude middeleeuwse techniek. En, hier kunnen bezoekers ook zelf aan de gang.
Daarnaast zijn er demonstraties in de middeleeuwse smederij en kunnen bezoekers zwaardvechten of een ijzeren helm passen. Er wordt ook elders in het museumpark met metaal gewerkt en er is zelfs een Riddertoernooi op het grote Toernooiveld. Kortom, er is veel te doen tijdens het eerste weekend van de herfstvakantie.
Brons smelten
Brons is een mengsel van tin en koper. Deze metalen komen in Nederland niet voor. Wel wordt brons gebruikt. Er zijn rondreizende ‘smeden’ en er is invoer van kant-en-klare producten. In de werkplaats bij de bronstijdboerderij in Archeon wordt brons gesmolten om hier een pijlpunt van te maken.
Het smelten gebeurt in een kommetje van klei in een open vuurtje. Dit vuurtje wordt met blaasbalgen flink opgestookt. Brons kan namelijk pas in een mal van klei worden gegoten als het bubbelt.
IJzer smelten
IJzer wordt gewonnen uit oer. Dat is grond waar kleine deeltjes ijzer inzitten. Door deze grond in een smalle hoge oven van klei te verwarmen, smelt het ijzer eruit. Onderin de oven bij de ijzertijdboerderij ontstaat een klompje ijzer.
Zodra deze gloeiend hete klomp uit de oven komt, wordt deze gehamerd. Er wordt met een hamer op de klomp geslagen om alle vervuiling weg te werken. Uiteindelijk blijft er dan een klein klompje ijzer over.
Middeleeuwse smeden
‘Echt’ smeedwerk is op het middeleeuwse marktplein te zien. Hier zijn demonstraties waarbij ijzeren staven worden verhit in een vuur. Vervolgens slaat de smid de staaf in vorm. Een vierkante staaf wordt bijvoorbeeld aan een uiteinde geplet en er wordt een gat ingeslagen. Twee van die bewerkte staven worden dan aan elkaar bevestigd en dan heb je een tang.
Ook op het middeleeuwse marktplein is een opstelling gemaakt, zodat bezoeker zelf kunnen ‘smeden’. Zij krijgen dan een voorschoot aan en een veiligheidsbril op.
IJzertijd in Alphen aan den Rijn
Gemeente Alphen aan den Rijn ligt in de prehistorie onder een dikke laag veen. In dit moerassige veengebied is geen bewoning. Mensen wonen wel in kleine boerderijen hier en daar langs de rivier Rijn en soms langs een zijrivier. In de hele gemeente wonen enige tientallen mensen.
Uit de bronstijd is geen nederzetting of boerderij bekend. Zeker is dat er een paar honderd jaar voor het begin van de jaartelling in het Alphense stadshart een ijzertijd nederzetting is. Rond het begin van de jaartelling is er een ijzertijd boerderij in Koudekerk, een woonstalhuis.