Voor de Gnephoekpolder wordt een mooi plan gemaakt: ‘We willen een levendige wijk neerzetten’
ALPHEN AAN DEN RIJN – Voor de grote nieuwe wijk Gnephoek wordt op dit moment gewerkt aan een Masterplan, zodat vanaf 2029 elk jaar 450 woningen kunnen worden gebouwd. ‘Het is een uniek plan in Nederland’, zegt wethouder Gerard van As (wonen).
‘De Gnephoekpolder is een uitleglocatie buiten de stad waar nu weilanden zijn. Daarom kunnen we goed uitdenken wat we wanneer willen bouwen’, legt wethouder Van As uit. ‘We gebruiken modellen voor de invulling aan de hand van een demografische behoefte.’ De wethouder bedoelt daarmee dat precies uitgerekend kan worden welke woningen wanneer het meeste nodig zijn, bijvoorbeeld eengezinswoningen, seniorenwoningen of appartementen voor starters.
De nieuwbouw van 5.500 woningen wordt straks een combinatie van hoogbouw en eengezinswoningen. Ook wordt bekeken in welke prijsklassen er projecten worden gebouwd en wanneer. Er wordt ingezet op 30 procent sociale woningbouw, 30 procent betaalbaar en 40 procent vrije sector. Deze verdeling is het meest gunstig voor de woningzoekenden en voor de gemeente. En: ‘Het is de vrije sector die financieel de woningbouw trekt. De winst op de vrije sector compenseert het verlies op de sociale woningen.’
Nat natuurgebied
Er worden niet alleen woningen gebouwd. Omdat er nu weilanden zijn kan er vanaf nul worden bekeken hoe de polder wordt ingedeeld. Aan de zuidkant worden woningen gebouwd, in het midden is er een combinatie van wonen en recreatie en aan de noordkant komt een nat natuurgebied.
‘Er komen veel groenzones tussen de woningen, parken en straten met bomen’, zegt Van As. ‘We willen een levendige wijk neerzetten en dan kunnen we die niet laten verstenen.’ Provincie Zuid-Holland heeft zich lang verzet tegen bouwen in de Gnephoek, maar is nu om. ‘De doorslag voor de provincie is ons plan met een combinatie van woningen en een groen natuurgebied met drassige grond en veel water. Als je versteend moet er ook een goede waterberging zijn. Dat kan op verschillende manieren. Wij hebben voor een fraai stukje natuur gekozen.’
Bodem van zand, klei en veen
Voor de wijk Gnephoek wordt op een andere manier samengewerkt dan gebruikelijk is in Nederland. ‘We willen aan de voorkant, dus voor er een spa de grond ingaat, alle neuzen dezelfde kant op hebben. Maar Alphen aan den Rijn heeft ook geleerd uit het verleden dat bouwrijp maken, dus overal zand opspuiten, niet goed genoeg is’, aldus de wethouder. ‘We hebben een uitgebreid bodemonderzoek gedaan en bekeken op welke plekken we wat kunnen bouwen en waar groen en water een beter idee is.’
Het zuiden van de polder ligt op een oude stroomrug van de Oude Rijn. Dit betekent dat de rivier een paar duizend jaar geleden noordelijker lag dan nu. De bodem bestaat hier vooral uit zandlagen, daarom kan hier flink en hoger worden gebouwd. Het middendeel van de Gnephoekpolder was een krekenlandschap, grenzend aan de rivier. Er zijn zandlagen, kleilagen en veenlagen. Hier moet goed gekeken worden waar kan worden gebouwd en waar groen een beter idee is. Het noordelijke deel van de Gnephoek is een voormalige riviervlakte. Deze was drassig en is nog steeds het natste deel van de polder. In dit deel van de polder, grenzend aan de Vrouwgeestpolder, wordt een nieuw nat natuurgebied aangelegd.
Nieuwe weg
De belangrijkste ontsluitingsweg op de lange termijn, zowel naar de stad als naar uitvalswegen, ligt in het verlengde van de Burgemeester Bruins Slotsingel en sluit aan op de Koningin Máximabrug. Deze weg is uit oudere plannen bekend onder de naam ‘kleine bypass’. De weg wordt de verbinding tussen de N207 en de Leidsche Schouw en N11. Daarnaast zijn er tussen de nieuwe wijk en de Oude Rijn al bestaande wegen zoals de Gnephoek en de Zaagmolenweg.
Natuurlijk kan een grote wijk niet in een keer worden aangelegd. Er wordt vanaf 2029 gebouwd en het laatste huis wordt niet eerder dan in 2041 opgeleverd. ‘We moeten eerst gebruikmaken van wat er al is. Wel willen ook ten noorden van de bestaande bebouwing langs de Gnephoek, de manege en bedrijven, een bouwweg aanleggen. Dat is een goede optie voor het bouwverkeer tijdens de hele bouwtijd.’
Een brug of een tunnel
Tussen de wijk Ridderveld en de wijk Gnephoek zal een brug over of een tunnel onder de Heijmanswetering worden aangelegd. Om te bepalen of dit een tunnel of een brug wordt, worden onderzoeken naar verschillende mogelijkheden gedaan. Een van de uitdagingen is het geld.
In de plannen zit ook een snelle verbinding voor fietsers naar het Alphense Stadshart. Er is een fietsbrug over de Oude Rijn gepland vanaf de Gnephoek naar Rijnhaven-Oost. ‘Deze brug zit de staande mastenroute niet in de weg, want die gaat via de Heijmanswetering.’
Masterplan en milieu
Het is de gemeente die het Masterplan Gnephoek aan het maken is op basis van het Contourenplan, dat door de gemeenteraad is vastgesteld in oktober 2023. De contouren bepalen de kaders, het Masterplan is de invulling. In het Masterplan is straks te zien waar woningen komen, waar de wegen lopen, waar groen en water een plek vinden, waar het natuurgebied aan de noordkant van de Gnephoekpolder begint en hoe dit eruit zal zien. Het Masterplan is voor de zomer klaar en komt na de zomer naar de gemeenteraad om te beoordelen.
Tegelijkertijd wordt gewerkt aan een Milieu Effect Rapportage (MER). Dit doet de gemeente samen met provincie Zuid-Holland. In een MER wordt bekeken wat de woningbouw voor het milieu betekent. ‘Het is de bedoeling dat we een mooi plan maken met de minste effecten op het milieu. Sterker nog, we maken er een prachtig natuurgebied bij tussen de woningen in de Gnephoekpolder en de Vrouwgeestpolder.’
Meepraten door omwonenden
De participatie, het meepraten door inwoners en organisaties, is net begonnen met twee bijeenkomsten die vooral als doel hadden om te kijken wie waarover mee wil praten. In januari 2025 wordt over vier thema’s gesproken. De gemeente wil dan vooral ophalen wat men wel en niet zou willen. Vervolgens wordt bekeken wat er kan en wat niet en waarom dan niet. De uitkomsten worden vervolgens in april gedeeld met de participanten.
‘We hebben wel al eerder met organisaties gesproken, onder meer met de dorpsraad Koudekerk, het GnephoekBeraad en de Fietsersbond.’ Naast de vier themawerkgroepen is er een klankbordgroep waarin organisaties zitten. Daarnaast wordt gesproken met onder meer de provincie, het hoogheemraadschap en anderen om vooral kennis te delen.
Samenwerken met projectontwikkelaars
De grond in de Gnephoekpolder is verdeeld over verschillende eigenaren. Gemeente Alphen aan den Rijn heeft een deel van de grond zelf in handen. Het grootste deel is van projectontwikkelaars. Er is nu een goede samenwerking tussen de marktpartijen, de ontwikkelaars, en de gemeente. ‘We zijn nu de ambities en de realiteit aan het koppelen. Het is de bedoeling dat alle eigenaren de grond als het ware inleveren. Aan de hand van het Masterplan werken we dan samen wie welke kleinere projecten gaat uitvoeren. We hebben er nu allemaal belang bij dat alles goed gaat.’
Voorgeschiedenis
Bouwen in de Gnephoekpolder heeft een voorgeschiedenis. Al in de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn bodemonderzoeken gedaan. Overigens niet met het doel om te bouwen. Maar, de zandplaten onder de polder waren wel aanleiding voor projectontwikkelaars om grond aan te kopen van boeren die met hun bedrijf stopten. Veertig jaar later staan eindelijk alle neuzen dezelfde kant op en werken zij samen met gemeente Alphen aan den Rijn aan de grote nieuwe woonwijk Gnephoek.
Al sinds 2005 zijn omwonenden bezorgd over de ontwikkeling van de Gnephoekpolder. Indertijd omdat er plannen waren voor de aanleg van de Máximabrug en vervolgens omdat de polder in beeld kwam voor woningbouw. Actiecomité Maak het Hart niet Hard en verschillende politieke partijen, onder meer GroenLinks en SP, verzetten zich tegen woningbouw. Maak het Hart niet Hard is samengegaan met andere belangengroepen, onder meer de Koudekerkse dorpsraad, in GnephoekBeraad en volgt de ontwikkelingen nauwlettend.
Lees ook: Gnephoekpolder: meer dan alleen de locatie voor een nieuwe woonwijk