Einde nabij voor ‘verontreinigende’ rubberen korrels? ‘Kinderen spelen op rotzooi’
ALPHEN AAN DEN RIJN - Hebben rubberen korrels op kunstgrasvelden hun langste tijd gehad? Steeds meer gemeenten stappen ervan af en kiezen in plaats daarvan voor natuurlijke producten die biologisch afbreekbaar zijn. 'Er zijn genoeg alternatieven voor deze rotzooi', vindt Sebas Veenstra, die al jarenlang een landelijke strijd voert om het zogeheten rubbergranulaat van alle sportcomplexen af te krijgen.
Alphen aan den Rijn is de gemeente die het meest recent heeft aangekondigd geen rubberkorrels meer te gaan gebruiken. Dat besluit volgt op een uitspraak die de Raad van State bijna twee weken terug deed, waarmee Alphen wordt gemaand onderzoek naar bodemverontreiniging bij kunstgrasvelden te doen. Eerder zijn tal van andere gemeentes ook al op de vingers getikt.
'Bij vervanging van de kunstgrasmat gaan we in plaats van rubbergranulaat een organisch materiaal toepassen', meldt een woordvoerster van de gemeente Alphen. Daarbij wordt op dit moment gedacht aan kurk of maïskolven. Zolang een kunstgrasveld nog niet is vervangen, wordt het gebruik van rubbergranulaat gedoogd, bevestigt de zegsvrouw desgevraagd.
Geen directe schade
Evenals veel andere gemeenten heeft Alphen zich vastgehouden aan de gezondheidsadviezen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Dat onderzocht in 2016 en 2018 wat de (milieu)effecten zijn van rubbergranulaat bij kunstgrasvelden, met als conclusie dat er geen sprake is van directe schade.
Die conclusie wordt in twijfel getrokken door de stichting InStrepitus. 'Het is een bodembedreigende stof', stelt voorzitter Sebas Veenstra. 'Ouders laten hun kinderen spelen op sportvelden waar een pure afvalstof wordt gedumpt. Dat vinden wij een heel vreemde gang van zaken.'
'Tot inkeer gekomen'
Zijn stichting, die de actie 'Kom Van Dat Gras Af' initieerde, heeft door de jaren heen al talloze rechtszaken aangespannen om van de rubberkorrels af te komen. Zo was de zaak tegen Alphen onderdeel van een 'marathonzitting', waarbij nog vijf andere gemeenten werden gedaagd: Leeuwarden, Ede, Bergen op Zoom, Baarn en Tietjerksteradeel.
Alleen ten opzichte van de twee laatstgenoemde gemeenten werden alle bezwaren door de hoogste bestuursrechter van tafel geveegd. Veenstra gaat de komende tijd onverdroten verder met het maken van rechtsgangen. 'Een aantal gemeenten gaat nu toch overstag. Wij hebben bijvoorbeeld onze zaken tegen Almere en Assen ingetrokken, omdat ze daar tot inkeer zijn gekomen.'
'Binnen de club zijn er geen zorgen over die rubberen korrels. Het is wel zo dat ze bij warm weer behoorlijk gaan stinken' - Arry Zwaan, bestuurslid en secretaris ARC
Vooruitlopend op een rechterlijke uitspraak heeft voetbalclub ARC - qua ledenaantal veruit de grootste sportvereniging van Alphen - in een eerder stadium al besloten geen rubbergranulaat meer te willen gebruiken. Die verandering is dit seizoen al doorgevoerd op het kersverse hoofdveld van kunstgras.
'We wilden in elk geval geen kurk', legt bestuurslid en secretaris Arry Zwaan uit. 'Want als het hard regent, gaat dat drijven. Daar zit je niet op te wachten.' Op het hoofdveld is nu gekozen voor PPE Promax, waarvan de korrels onder meer vervaardigd worden uit gerecycled kunstgras.
Boven drinkwatergebied
Bij de andere velden wordt nu nog rubber gebruikt. Maar daar gaat verandering in komen, zegt Zwaan. 'Binnen de club zijn er geen zorgen over die rubberen korrels. Het is wel zo dat ze bij warm weer behoorlijk gaan stinken.' Dat rubbergranulaat goedkoper zou zijn dan andere stoffen, zoals Veenstra suggereert, is voor zover Zwaan weet niet het geval.
Veenstra staat volgende week met InStrepitus tegenover de provincie Zuid-Holland. Dan zal de Raad van State zich buigen over het gebruik van rubberkorrels bij kunstgrasvelden in de gemeente Katwijk. Omdat daar sportvelden boven het drinkwatergebied liggen, is dat een provinciale aangelegenheid.
'Gemeenten kiezen vaak voor de goedkoopste oplossing, waarbij ze de problemen voor lief nemen' - Sebas Veenstra, voorzitter stichting InStrepitus
In dit geval verdwijnen de korrels rechtstreeks in het drinkwater, zo beweert Veenstra. 'Schandalig, als je ziet hoeveel rotzooi rondom de velden in Katwijk ligt. Er zijn genoeg alternatieven voorhanden. Gemeenten kiezen vaak voor de goedkoopste oplossing, waarbij ze de problemen voor lief nemen.'
Een woordvoerder van de provincie weerspreekt dat het rubbergranulaat op de sportvelden directe schade aan het Katwijks drinkwater veroorzaakt. Hij wijst erop dat in de provinciale milieuverordening is vastgelegd hoe de kwaliteit van het grondwater wordt beschermd. 'Verder berust een zorgtaak bij de drinkwaterleidingbedrijven om de drinkwaterveiligheid te waarborgen.'
Vraagtekens
Voor de bestaande kunstgrasvelden 'stuurt de provincie erop aan dat er afdoende beheer en onderhoud plaatsvindt, waarbij maatregelen worden getroffen om de verspreiding van rubberkorrels buiten de velden te voorkomen en om de indringing van stoffen naar het grondwater tegen te gaan'.
Eén van de eerste Nederlandse gemeenten die van het rubbergranulaat afstapte, is Den Haag. Die lijn werd ongeveer tien jaar geleden ingezet. 'Wij zochten toentertijd al naar natuurlijke middelen', vertelt Peter van der Meer, projectleider sportvoorzieningen. 'Dat kwam zuiver vanuit de gemeente zelf. Er waren toen ook al wat vraagtekens ten aanzien van rubber.'
'Als er genoeg alternatieven zijn, dan is het altijd beter om natuurlijke stoffen te gebruiken' - Peter van der Meer, projectleider sportvoorzieningen gemeente Den Haag
'We zijn gestart met een combinatie van kurk en kokos, maar dat laatste loste helemaal op', vervolgt Van der Meer. Daarop is Den Haag volledig overgaan op kurk, dat volgens hem veel minder heet wordt dan rubber. Wel blijft de gemeente op zoek naar innoverende methodes en middelen. 'Dat zou een combinatie van kurk en pijnboompitten kunnen zijn, bij wijze van spreken.'
Of het einde nabij lijkt voor het gebruik van rubbergranulaat bij kunstgrasvelden? 'Ik vermoed van wel', merkt Van der Meer voorzichtig op. 'In tien jaar tijd zie je dat steeds meer gemeenten overstappen op kurk.' Tegelijkertijd voegt hij eraan toe: 'Als er genoeg alternatieven zijn, dan is het altijd beter om natuurlijke stoffen te gebruiken.'
Jurisprudentie schrijven
Het klinkt Veenstra, die behalve het voeren van rechtszaak op rechtszaak ook stad en land afreist om de 'schade' door kunstgras met rubberkorrels te aanschouwen én in beeld te brengen, als muziek in de oren. 'Doel is om stap voor stap jurisprudentie te schrijven', verklaart hij zijn kruistocht.
'Toen wij in 2017 begonnen, was het aandeel van rubber nog ruim 90 procent', roept de Fries in herinnering. 'Een jaar geleden was dat al minder dan 15 procent, nu verwacht ik dat we zelfs onder de 10 procent zitten. Ik zal blij zijn als de laatste rubberkorrels in 2028 worden opgeruimd.'
Lees ook: Voetbalweekend: Alphia en Aarlanderveen de pineut, Hazerswoudse Boys gedegradeerd