Opwekken van schone energie is een uitdaging en zeker niet eenvoudig
GEMEENTE ALPHEN AAN DEN RIJN – Alphen aan den Rijn moet aan de slag met het opwekken van energie. Het gaat daarbij om zonnevelden, maar vooral over plaatsen van windturbines. De politieke partijen in de gemeente zijn donderdag 21 november tijdens een informatiemarkt bijgepraat over het opwekken van schone energie uit zon en wind.
De uitdaging is dat Alphen inzet op zonne-energie en kleine windmolens, terwijl provincie Zuid-Holland op zoek is naar locaties voor grote windturbines. Als gemeenten niet meewerken en zelf met voorstellen komen, zal de provincie uiteindelijk plekken aanwijzen. Hierover heeft gemeente Alphen aan den Rijn een ‘ferme’ brief ontvangen. In haar reactie meldt de gemeente dat zij het energieprobleem integraal wil aanpakken.
Gemeente Alphen aan den Rijn werkt samen met gemeenten Leiderdorp, Zoeterwoude, Kaag en Braassem en Bodegraven, en met provincie Zuid-Holland, aan een plan: het RIA-project. Doel is om energie-opwek gezamenlijk aan te pakken. De onderdelen van het project zijn warmte, landschappelijke inpassing, oost-west gericht gebied en economische kansen. De uitdaging is dat de Rijksgronden langs de N11, die oost-west dwars door het gebied loopt, niet genoeg ruimte hebben voor plaatsing van windturbines. Ook is bijvoorbeeld de gemeenteraad van Alphen aan den Rijn tegen de plaatsing van windturbines op haar grondgebied.
Energiesysteem
Inwoners en bedrijven zijn allemaal afhankelijk van een goed energiesysteem. Dit gaat van het opwekken van energie tot aan elektriciteit uit een stopcontact. Dit systeem is in de loop der jaren veranderd. Van een redelijk eenvoudig systeem, vanaf een energiecentrale via netkabels naar de eindgebruiker, naar een ingewikkeld systeem. Zo zijn bijvoorbeeld alternatieve duurzame opwekmethoden, zoals zonnepanelen en kleine windmolens, toegevoegd en is het gebruikelijk om ook aan het netwerk energie te leveren die ‘over is’.
Netcongestie
De uitdaging waar netwerkbeheerders, zoals Liander, nu mee te maken krijgen is dat er te weinig kabels zijn. De bestaande kabels kunnen het energieverkeer, leveren en afnemen, niet aan. Daarom worden her en der kabels vervangen door zwaardere kabels en worden nieuwe kabels gelegd. Het is dus het transport van energie waar het probleem zit en niet of er wel ‘genoeg’ energie beschikbaar is.
Als het leveren niet meer lukt, heet dat netcongestie. Heel Nederland heeft hier last van. Provincies als Gelderland, Brabant, Limburg, Flevoland en grote delen Noord- en Zuid-Holland zijn ‘rood’. Daar zijn de problemen nijpend. Gemeente Alphen aan den Rijn is deels rood. Het gaat daarbij om de energieverdeling voor Alphen-Centrum, vooral in het westen van Alphen-Stad. Het duurt nog een paar jaar voordat dit is opgelost. Verschillende woningbouwprojecten krijgen hiermee te maken, onder meer locatie Noorderkring Rivierduinen, Noordpoolsingel en Kop West. Maar ook grootverbruikers zoals bedrijven die willen uitbreiden of zich in de gemeente willen vestigen, hebben een probleem omdat zij geen (extra) stroom kunnen krijgen.
Energiearmoede
De kosten om energie van A naar B te krijgen, stijgen door de aanleg van nieuwe kabels en door het bouwen van nieuwe verdeelstations door de netwerkbeheerders. De kosten worden doorberekend aan de eindgebruikers, dat zijn lokale bedrijven en inwoners. De verwachting is dat meer mensen te maken krijgen met energiearmoede, omdat zij de kosten niet meer kunnen opbrengen.
Oplossingen
Er zijn verschillende oplossingen die helpen om de netcongestie te beperken. Energie besparen is een oplossing. Ook wordt ingezet op slim inzetten van energie. Een simpel voorbeeld: als buur A om 1 uur de was aanzet, buur B om 2 uur en buur 3 om 3 uur dan is er geen congestie. Als A, B en C tegelijkertijd een was draaien is er wel congestie. Vooral voor bedrijven geldt dat het slim is om hierover onderling afspraken te maken.
Een derde oplossing is om lokaal energie op te wekken en deze ook lokaal te gebruiken. Zo kan een bedrijf veel zonnepanelen op een dak leggen. In plaats van elektriciteit terug te leveren aan het netwerk, kan dit door het buurbedrijf worden afgenomen.
Energy Lane langs N11
Gemeente Alphen aan den Rijn is onderdeel van Energy Lane N11, een project van regio Holland-Rijnland. Energy Lane is een serie duurzame energieprojecten langs de N11. Een onderdeel is de aanleg van het 150kV-station in de Barrepolder. Maar vooral belangrijk is ook de landschappelijke inpassing. Niemand wil bijvoorbeeld lange rijen met meer dan honderd meter hoge windturbines langs de hele weg.
Het provinciaal beleid was lange tijd wel gericht op het bouwen van hoge windturbines langs alle grote wegen. Daar is echter verandering in gekomen. Er wordt tegenwoordig gesproken over clusters van vier of vijf turbines en op een betere inpassing in het landschap. Zo blijkt dat een paar hoge windturbines in een bos veel minder storend zijn dan dezelfde turbines in een weiland.
Brieven
Het hoofddoel van de Energy Lane-projecten is om te voorzien in groene energie langs belangrijke wegen in de regio terwijl het elektriciteitsnet niet overbelast raakt. In de toekomst moet er een stabiel energiesysteem komen. Voor zo’n duurzaam systeem zijn zon en wind nodig. Vanuit de provincie Zuid-Holland kwam lange tijd een eenzijdig verhaal: ‘Als een gemeente geen locatie levert voor windturbines gaan we aanwijzen’. Hierover hebben gemeenten een brief gekregen.
In een reactie op deze brief zegt gemeente Alphen aan den Rijn: ‘We willen een integrale benadering’. De gemeente wil zeker niet inzetten op postzegelniveau, maar juist op een beleid voor de hele Energy Lane. Hierbij moet het óók gaan over weidevogels, landschapsbeheer, klimaatadaptie en bereikbaarheid. Dit kan betekenen dat er regionaal voldoende locaties komen, maar dat dit niet per se in elke gemeente hoeft.
Draagvlak onder inwoners
Begin volgend jaar, in het eerste kwartaal van 2025, is een participatietraject met de Alphense inwoners gepland. Een extern bureau zal een digitale enquête uitzetten, straatgesprekken voeren en bijeenkomsten organiseren. Doel is om te kijken wat inwoners vinden. Kan ergens een windturbine komen? Moeten hier voorwaarden aan zitten? En: welke dan?
Het gaat bij deze vorm van participatie vooral om het waarom. Doel is om nieuwe inzichten te krijgen in wat de inwoners wel en niet willen en hoe zij dat willen. Daarnaast wordt ook informatie gegeven. Zo wordt een draagvlak gecreëerd voor het plaatsen van windturbines en zonnevelden. De uitkomst kan overigens ook zijn, dat hier binnen ‘onze’ gemeentegrenzen geen plaats voor is.
Lees ook: Uitdaging voor aansluiten elektriciteit bij nieuwe woningen Alphen-West