Conducteur Priscilla ziet steeds meer agressie: ‘Soms ben je al de pineut als je goedemorgen zegt’
ALPHEN AAN DEN RIJN - Schelden, schreeuwen, intimideren en zo nu en dan zelfs bedreigen. 'Soms hoef je alleen maar goeiemorgen te zeggen en ben je de pineut.' Priscilla van Barlingen is conducteur bij de NS en strijdt met vakbond FNV tegen geweld in de trein, dat schrijft Rijnmond.
Midden in coronatijd begon Priscilla uit Alphen aan den Rijn aan haar opleiding tot conducteur. Ze moest direct vol aan de bak, want op de stations en in de treinen moest worden gehandhaafd op de mondkapjes. 'Meneer, mevrouw, wilt u even uw mondkapje opzetten?' Een simpele vraag, maar de kersverse conducteur ervoer al gelijk tot welke reacties het kon leiden. 'Normen en waarden waren soms ver te zoeken.'
De afgelopen jaren is daar volgens haar weinig verbetering in gekomen. Sterker nog, Priscilla kan zo een rijtje opnoemen van negatieve ervaringen in de trein. En nee, dat is geen standaardgroepje probleemzoekers. 'Van pubers van 13 tot opa's en oma's. Ik zie het door de hele maatschappij heen.' De agressie is volgens de conductrice vooral tegen de NS gericht. 'Maar in dat uniform zit wel een mens.'
Zo kreeg ze onlangs de wind van voren, toen ze een man en een vrouw met kinderwagen kwam controleren op hun vervoerbewijs. 'Die man bleek niet ingecheckt. Ze gingen van Rotterdam Centraal naar Rotterdam Zuid, een stukje van nog geen 3 euro. Ik wilde nog helemaal geen boete gaan uitschrijven, maar was alleen maar rustig aan het praten. Toen werd ik helemaal verrot gescholden. Ik had het idee dat er een knoppie omging.'
Of twee dames van in de tachtig die met de fiets in de trein waren gestapt. Ze hadden fietstassen op hun rijtuig. 'Ik vroeg of ze die eraf wilden halen, want dat zijn de regels. Daarop kreeg ik de reactie: het lijkt Duitsland wel. Je wordt eigenlijk gewoon voor nazi uitgemaakt. Dat raakte me wel persoonlijk. Dit verwachtte ik niet van zo'n oudere dame', zegt ze.
Ik zag pure wanhoop in zijn ogen
Niet iedereen schiet zomaar zonder enige reden uit z'n slof. Bij sommige mensen blijkt een heel verhaal achter een woede-uitbarsting schuil te gaan. Verwarde reizigers, passagiers die schizofreen zijn of een trauma hebben; Priscilla komt ze allemaal tegen. Zo liep ze iemand tegen het lijf die in de eerste klas zat en daar geen recht op had.
'Hij werd agressief en trapte een deur eruit. Ik heb de politie op de hoogte gebracht, maar nog voordat die er was dook hij in een depressie. Toen bleek dat hij heel slecht in zijn vel zat. Ik praat de agressie niet goed, maar ik begreep zijn situatie wel. Ik zag pure wanhoop in zijn ogen.'
Toename agressie trein
Of een Portugese jongen die in ons land wilde studeren, maar terecht was gekomen op straat. 'Ik was een kaartje met boete aan het uitschrijven voor hem toen ineens de tranen over zijn wangen liepen. Die jongen had gewoon hulp nodig.'
Priscilla gaat verder: 'Ik heb toen gekeken of er hulporganisaties waren waar hij terecht kon. Dat was een tweestrijd: enerzijds moet ik mijn werk doen, maar ik zie ook iemand die door beleid of omstandigheden in een hoekje is gedreven.'
Wat de Alphense betreft, wordt het steeds erger. Iets wat ook uit het jaarverslag van de NS uit 2024 blijkt: 'Het aantal medewerkers dat letsel opliep vanwege agressie is fors toegenomen.' En dan wordt volgens Priscilla nog niet eens elk incident gemeld. 'Medewerkers zijn meldingsmoe, omdat bedreiging of belediging de dagelijkse gang van zaken is geworden.'
Als vakbondslid maakt ze zich hard voor spoormedewerkers. Zelfs op Europees niveau, omdat het zo'n groot probleem is. Vorig jaar zomer wandelde ze bovendien een tocht van meer dan 500 kilometer langs tal van treinstations, om aandacht voor agressie op het spoor te vragen. Het belangrijkste vindt ze dat de sociale controle terugkomt. 'Ik zie dat de jeugd een beetje aan zijn lot wordt overgelaten. Ja, wat kun je dan van ze verwachten?'
Boodschap aan politiek
Maar conductrice Priscilla heeft ook een boodschap aan de politiek. 'We krijgen een slecht voorbeeld. Hoe kun je van mensen verwachten dat ze zich netjes gedragen, als je op tv en social media ziet hoe politici elkaar uitkafferen? Zij moeten laten zien dat je, ondanks verschillen, met elkaar een gesprek aan kunt gaan.'
Als het aan haar ligt, trekken alle ov-bedrijven en de politiek gezamenlijk op om agressie aan te pakken. 'Als een conducteur niet veilig is, dan zijn de reizigers dat ook niet. Je mag blij zijn als er in de trein iemand naast je komt staan en juist zegt: kan ik je helpen of joh, laat die conducteur eens even met rust', benadrukt ze het belang om aandacht aan het probleem te geven.
Ik heb iedere dag leuke gesprekken en leuke momenten
Ook al heeft het spoorpersoneel geregeld te maken met bedreigingen en beledigingen, het merendeel van de reizigers deugt, zegt Priscilla. 'Ik heb iedere dag leuke gesprekken en leuke momenten. Als ik dat niet meer ervaar, kan ik niet meer lachend naar mijn werk. Dat is niet eerlijk tegenover mezelf en al helemaal niet tegenover de mensen die vriendelijk naar me zijn en gewoon van A naar B willen.'
Ze besluit haar verhaal met een opmerkelijk voorval waarbij vijf jongens vol bombarie in de trein waren gestapt. 'Toen ik ze controleerde, bleken drie van de vijf geen kaartje te hebben. Ze werden heel intimiderend, maar twee reizigers schoten me te hulp om ervoor te zorgen dat die jongens bij het volgende station de trein zouden verlaten.'
'Groot contrast'
'Toen dat achter de rug was, vroeg één van die mannen of ik een boete voor hem wilde uitschrijven. Hij had ook geen kaartje bij zich. Dat was een groot contrast.'
Ze vervolgt: 'Die man bleek in een moeilijke situatie te zitten, liep het risico op een boete, maar gaat mij vervolgens helpen als ik het moeilijk heb. Toen heb ik hem wel verteld dat het heel bijzonder was wat hij deed.'