‘10 jaar na fusie heeft gemeente nog steeds een imagoprobleem’

GEMEENTE ALPHEN AAN DEN RIJN - Zodra het zondag middernacht is en 2023 erop zit, bestaat de fusiegemeente Alphen aan den Rijn precies tien jaar. Door de samensmelting met Boskoop en Rijnwoude is Alphen uitgegroeid tot een gemeente met dik boven de 100.000 inwoners. Maar wat heeft de fusie het voorbije decennium gebracht?

Die vraag leggen we, verdeeld over verschillende thema's, voor aan drie inwoners van de drie voormalige gemeenten. Van alle drie mag je gerust zeggen dat ze midden in de maatschappij staan. Te beginnen met Bernadette Verhoef. Zij woont al 42 jaar in Hazerswoude-Rijndijk, waar ze secretaris van de winkeliersvereniging en covoorzitter van het dorpsoverleg is. Ook heeft de oud-basisschooljuf zeven boeken geschreven, onder meer een canon over het oude Rijnwoude.

Sjaak Koster laat eveneens zijn licht schijnen over de fusie met Alphen. Dit jaar ging de geboren en getogen Boskoper met pensioen én stopte hij als voorzitter van het lokale dorpsoverleg. Al jaren vecht hij voor een betere verkeersdoorstroming in zijn dorp. En ten slotte de Alphense stadsgids Ton Dalman. Hij is al een poosje gepensioneerd, maar verzorgt op vrijwillige basis wandelingen door wat inmiddels een halve eeuw zijn woonplaats is, compleet met een historische context over de bezochte gebieden.

Tien jaar fusiegemeente Alphen aan den Rijn; een vloek of een zegen?

Bernadette Verhoef (Hazerswoude-Rijndijk): 'Moeilijk te zeggen, ik denk beide. Je staat op dit moment verder weg van de gemeente dan in de Rijnwoudse tijd. Toen was hier om de hoek het gemeentehuis, je kende veel van de raadsleden bij naam of gezicht, de lijntjes waren korter. Op dit moment is dat letterlijk en figuurlijk een stuk verder van je af.'

Sjaak Koster (Boskoop): 'In algemene zin is het een zegen. Veel Boskopers vinden dat we er echt op vooruit zijn gegaan. Tegelijkertijd is er nog heel veel te doen en is er ook een hoop kritiek op de gemeente. Daar zal echt nog heel veel aan moeten gebeuren.'

Ton Dalman (Alphen): 'Voor de Alphenaren is er naar mijn idee niets veranderd, maar in de dorpen wel. Die dachten dat ze opgeslokt zouden worden, maar ik denk dat dat best wel meevalt. Want ze hebben er veel voor teruggekregen, bijvoorbeeld veel faciliteiten die we bieden.'

Welke sentimenten spelen er, als je het over de fusie hebt?

Koster: 'De verwachtingen die tien jaar terug werden gewekt, zijn tot nu toe niet volledig waargemaakt. Een mooi voorbeeld is dat de 39 raadsleden heel druk zijn met Boskoop op het moment dat er verkiezingen zijn. Maar zodra ze verkozen zijn, is er voor ons een complete radiostilte. Daar zullen we gezamenlijk aan moeten werken. Dat realiseren wij ons ook, want zij kunnen het niet alleen. We verwachten wél dat je als raadslid op de hoogte bent van het reilen en zeilen en het wel en wee in Boskoop. Tot in detail.'

Dalman: 'Het is naar mijn idee meer een administratieve samenvoeging. Men probeert wel te stimuleren mensen samen dingen te laten doen, maar je gaat niet vanuit die dorpen een soort Hollandse kringdans doen. Het idee dat we met zijn allen één blije gemeente vormen, is er totaal niet. Dat geeft ook niet. Het zijn allemaal kernen met een eigen identiteit. Je moet dat ook niet moedwillig bij elkaar proberen te brengen, omdat het toevallig een gemeente is. Zoals met zoveel fusies, zal het uiteindelijk gewoon een geaccepteerd gegeven zijn.'

'We willen heel graag onze eigenheid bewaren'

Verhoef: 'Als dorpsoverleg hebben we onlangs een enquête gehouden. Daarin was één van de vragen of de gemeente voldoende aandacht heeft voor Hazerswoude-Rijndijk. 15 procent zei tevreden te zijn, 55 procent absoluut niet. Dat imagoprobleem heeft de gemeente wel. Je merkt dat een gevleugelde uitspraak hier is: in Alphen kan alles, en hier kan nooit wat. Dat is natuurlijk niet zo. We hebben hier ook een aantal zaken weten te realiseren, maar dat is meer het laaghangende fruit. De grote problemen worden vooralsnog niet opgelost.'

Op welke gebieden valt er voor de gemeente nog het nodige te winnen?

Dalman: 'Toerisme. Ze proberen meer bezoekers naar Alphen te trekken, maar we hebben hier weinig accommodaties. Er zijn ook weinig campings. Ik zou zeggen: probeer te investeren in die dorpskernen, om die meer te betrekken in het aanleggen van campings of camperplaatsen, want daar is echt enorme behoefte aan. En als dat er niet is, heb je alleen maar dagjesmensen die naar Archeon of Avifauna gaan.'

Verhoef: 'Je ziet dat er nog steeds problemen zijn die in de Rijnwoudse tijd al speelden, zoals een gebrek aan woningbouw in Koudekerk, het kruispunt in Hazerswoude-Dorp dat elke avond weer helemaal vaststaat en de uitgestelde komst van een station in Hazerwoude-Rijndijk. Waar het hier nu vooral over gaat, is een gebrek aan groenvoorziening, parkeerproblemen, smalle straten die heel snel vol raken met auto's en de mogelijke komst van windmolens, waar buurtbewoners niet de dupe van mogen worden.'

Koster: 'Ons allerbelangrijkste hot potato is het verkeersprobleem. Er gaan dagelijks meer dan 15.000 voertuigen over de Boskoopse hefbrug, die ongeveer 36 keer per dag dicht gaat, in totaal 180 minuten. De mensen op en rondom die weg, de Zijde, stikken en het dorp verstikt ook. Er moet een tweede oeververbinding komen. Daar is een enorme discussie over ontstaan, en die loopt ook al een decennium. Ondanks alle onderzoeken is er nog steeds geen oplossing voorhanden. Ik verwacht ook niet dat die er binnen afzienbare tijd komt.'

Wat gaat er wél goed?

Verhoef: 'Wat ik zelf als heel positief heb ervaren, is dat de gemeente twee gebiedsadviseurs (Patrick Dongelmans en Mieke van Krimpen, red.) heeft aangesteld voor het voormalige Rijnwoude. Daar zijn we heel blij mee. Zij zorgen dat de lijntjes met het gemeentehuis kort zijn.'

Koster: 'Het positieve is dat wij nu onderdeel zijn van een veel grotere gemeente dan we ooit geweest zijn. De voorzieningen zijn veel beter, kijk naar het gemeentehuis. Natuurlijk is het winkelen in Alphen ook aantrekkelijker. Tegelijkertijd is het Alphense centrum voor ons heel moeilijk bereikbaar. Vandaar dat we heel graag onze eigenheid willen bewaren en ook de winkeliers in Boskoop willen blijven steunen.'

Nog voordat de fusie werd vastgesteld, was er een hoop gedoe over de gemeentenaam. Boskoop en Rijnwoude stemden unaniem voor de naam Rijn en Gouweland, maar het werd uiteindelijk toch Alphen aan den Rijn. Hoe kijk je daarop terug?

Dalman: 'Naar mijn idee is het wel wat knullig als je mensen eerst vraagt wat ze willen, en dan zegt dat het eigenlijk niet kan, want het moet de naam worden van de grootste gemeente. Ik heb het gevoel dat dit nog meespeelt bij de sentimenten in de dorpen. En terecht.'

Koster: 'Wellicht viel het in Boskoop iets zwaarder op de maag, simpelweg omdat er heel veel geld is besteed aan een enquête. Dat is emotie en sentiment, per saldo maakt dat voor het functioneren van de gemeente niets uit. Het leeft nog steeds bij een aantal mensen. Onterecht, in mijn optiek.'

Verhoef: 'Of het nou terecht is of niet, je zal als gemeente wel iets moeten met dit imagoprobleem. Het is begonnen bij de valse start die we hebben gemaakt met het kiezen van de naam. Dat maakt het allemaal niet makkelijker, als je het hebt over samenwerking voor de komende zoveel jaar.'

Het afgelopen halfjaar heeft Hazerswoude-Rijndijk te maken gehad met meerdere verkeerd gespelde straatnaambordjes. Bovendien werd er geblunderd met een plaatsnaambord. Wat denk je als je dat ziet?

Verhoef: 'Ja, dat is de vloek op de borden. Slordig, dat getuigt niet van professionaliteit. Waar gehakt wordt, vallen spaanders, maar het is wel jammer dat het in één wijk nu al met vier borden mis is gegaan. Dat werkt niet mee aan het vertrouwen. Een minpuntje.'

Dalman: 'Klunzig. Ik denk niet dat het kwaadwillend is, maar gewoon gemakzuchtig. Heel veel van de ambtenaren komen ook niet uit Alphen of de omliggende dorpen. Dan krijg je dit soort fouten. Desinteresse? Zou kunnen. Het zijn kleine dingen, maar die hebben lokaal een enorme invloed. Dat moet je beseffen, vind ik. Alles wat je doet als gemeente, moet goed gecontroleerd worden, ook uitingen zoals deze.'

Waar ben je het meest bezorgd over, als het om deze gemeente gaat?

Koster: 'Het centrum van Boskoop is behoorlijk verpauperd. Er is ook al heel lang een plan voor. Gelukkig is er nu voortgang om de zuidkant op te knappen, maar het gaat ons niet snel genoeg. Voor winkeliers is het belangrijk dat er een levendig centrum is. Gelukkig heeft de huidige wethouder aangegeven daar druk mee te zijn. Vanuit de gemeenteraad is er een onderzoek ingesteld naar hoe dat centrum er uit zou moeten zien. Wij zeggen wel in Boskoop: zien is geloven. We hebben wel vaker beloftes gekregen die niet zijn waargemaakt.'

Verhoef: 'Dat er geen vooruitgang is. We zien vaak dat projecten worden stilgelegd, omdat er geen geld of geen mankracht is. Er moet wel een opgaande lijn in zitten. Een tendens in de hele maatschappij is dat er weinig vertrouwen in de landelijke en lokale politiek is. Laten we daar eens een positieve draai aan geven. Dat de mensen hier wel tevreden zijn en op goede voet kunnen staan met de gemeente. Met elkaar een steentje bijdragen, niet alleen maar afwachten totdat er wat gebeurt, maar zelf ook meebouwen aan goede toekomst. Moet lukken, toch?'

'Niemand verwacht dat hier straks gouden bomen staan, maar luister een beetje naar wat er leeft'

Dalman: 'Kwetsbare grond. We zitten in veenweidegebied, het zakt overal. Er gaat heel veel gebouwd worden, onder andere nieuwe gebieden in de polders. Hoe zit met de waterhuishouding? En met de klimaatverandering denk ik nu aan hoe onze kleinkinderen het gaan hebben, als die hier blijven wonen. Of misschien moeten ze wel naar de zandgebieden vluchten. We zitten in heel kwetsbaar gebied, onder de zeespiegel heel vaak nog. Met allemaal water om ons heen. Kunnen we dat wel aan? Misschien overdrijf ik, maar dat vind ik een heel groot gevaar voor de toekomst.'

Tot slot: wat is je allergrootste wens voor de fusiegemeente Alphen?

Dalman: 'Dat we iets proberen te creëren, waarmee we als gemeente boven het maaiveld uitsteken. Iets dat kenmerkend is, waarop we trots kunnen zijn dat we het hier in Alphen hebben. Bijvoorbeeld een mooi museum. Niet een festival van drie dagen, maar iets dat permanent hier is. Daar kun je als gehele gemeente van profiteren. Ik zou het mooi vinden als dat van de grond zou komen. Dat hoef ik niet eens in mijn leven mee te maken, maar wel dat de aanzet ertoe wordt gegeven.'

Koster: 'Voor ons is het erg belangrijk dat wij gezien worden als een volwaardig onderdeel van Alphen aan den Rijn, maar ook met alle middelen die hiervoor nodig zijn om dit dorp door te laten groeien. Mijn gevoel zegt dat de toekomst er florissant uitziet. Het is wel zo dat heel veel energie in gestoken moet worden, zowel door de gemeente en raadsleden als door de Boskopers zelf. Ik zie dat er al veel stappen in de goede richting worden gezet.'

Verhoef: 'Het gaat om drie aandachtspunten. Communicatie, maatwerk en participatie. Vooral dat laatste, ga met mensen in gesprek. We weten wat goed is voor ons dorp, we weten waar de knelpunten zitten. Niemand verwacht dat hier straks gouden bomen staan, maar luister een beetje naar wat er leeft. Soms is het gewoon een andere manier van denken en hoeft het niet direct kapitalen te kosten. En ik hoop ook dat er niet te snel weer een andere fusie aan zit te komen, want we zijn nog onvoldoende aan elkaar gewend.'

Lees ook: Ook supermarkten oudejaarsdag eerder open: openingstijden oud en nieuw